این اعمال جراحی جهت کاهش وابستگی و یا حذف عینک دور و لنز تماسی میباشند. این اعمال اکثرا روی قرنیه انجام میشوند و در مواردی که بر روی قرنیه مقدور نباشد میتوان لنز داخل چشمی بکار برد.
اعمال جراحی که بر روی قرنیه انجام میشوند شاملPRK، لازک، لیزیک، فمتولیزیک و Smile میباشند. این اعمال جراحی جهت اصلاح دید دور بوده و در پیر چشمی کارایی ندارند. در این اعمال جراحی (به استثنای smile) از لیزر اگزایمر با نور ماورابنفش برای تراش سطح قرنیه استفاده میشود و میزان تراش متناسب با نمره عینک بوده و توسط کامپیوتر کنترل میشود و جراح دخالتی در ان ندارد. این اعمال جراحی با بیحسی موضعی توسط قطره چشمی انجام میشوند و نیازی به تزریق و یا بیهوشی و یا بستری ندارند و زمان جراحی هر چشم حدود پنج دقیقه میباشد و بلافاصله بیمار مرخص میشود.
افرادی که شرایط انجام این اعمال جراحی را دارند:
١- سن بالای ١٨ سال و نمره عینک دور بالای یک دیوپتر باشد و نمره عینک در یک سال گذشته تغییر نکرده باشد.
٢- این اعمال جراحی جهت اصلاح عیب انکساری برای دید دور (نزدیک بینی، دور بینی و استیگماتیسم- بکار میروند و برای افرادی که فقط پیر چشمی دارند کارایی ندارد.
٣- قرنیه باید سالم و فاقد کدورت ، نازکی و یا قوز قرنیه باشد و سلامت قرنیه توسط عکسبرداری مانند توپوگرافی و ... اثبات شود.
٤- سایر قسمتهای چشم سالم باشد و آب مروارید، آب سیاه و مشکل شبکیه و..... نداشته باشند.
5- سابقه تبخال قرنیه نداشته باشند.
٦- دچار خشکی چشم متوسط یا شدید نباشند.
٧- داروهایی که سبب خشکی چشم میشوند مانند راکوتان مصرف نکنند.
٨- بیمارانی که لنز تماسی نرم استفاده میکنند از یک هفته قبل از عکسبرداری قرنیه از لنز تماسی استفاده نکرده باشند.
٩- بیمارانی که لنز تماسی سخت استفاده میکنند از ٤ هفته قبل از عکسبرداری قرنیه از لنز تماسی سخت استفاده نکرده باشند.
١٠- انجام این اعمال جراحی در بارداری و چند ماه ابتدای شیردهی ممنوع است.
١١- بیمار سابقه بیماریهای روماتیسمی و دیابت و .... نداشته باشد.
افرادی که نمره عینک آنها در محدوده زیر باشد میتوانند تحت این اعمال جراحی قرار بگیرند:
الف: نزدیک بینی از ١٠-١ دیوپتر
ب: استیگماتیسم از ٦-١ دیوپتر
ج: دوربینی از ٦-١ دیوپتر
در افرادی که نزدیک بینی یا دوربینی توام با استیگماتیسم دارند و در حد نمره عینک ذکر شده باشد میتوانند تحت جراحی قرار بگیرند
PRK و لازک:
در روش لازک که از چند سال قبل متداول شده شبیه PRK میباشد ولی در این روش اپی تلیوم قرنیه را در پایان جراحی در محل طبیعی خود قرار میدهیم. اپی تلیوم قرنیه لایه سطحی قرنیه بوده و چشم ما چند روز بعد از جراحی مجددا ان را تولید میکند.
مزایای PRK و لازک:
١- بدلیل آنکه جراحی در قسمت سطحی قرنیه انجام میشود استحکام قرنیه بهتر حفظ میشود و در بیماران با نازکی قرنیه و یا ورزشکاران این روش ارجحیت دارد.
٢- لایههای عمقی قرنیه دستکاری نمیشود و پس از ١-٢ ماه هیچ علامتی از جراحی حتی با معاینه توسط چشم پزشک بر روی سطح قرنیه دیده نمیشود.
٣- در افرادی که خشکی چشم دارند روش ارجح است.
٤- کم عارضه ترین و مطمئن ترین روش جراحی است.معایب PRK و لازک:
1- برخی بیماران در چند روز اول بعد از جراحی احساس سوزش و درد چشم دارند.
2- دید بیماران چند هفته بعد کامل میشود.لیزیک و فمتولیزیک:
اولین جراحی لیزیک در سال ١٩٨٩ توسط دکتر پیمان در امریکا انجام شد.
در لیزیک پس از چکاندن قطره بیحسی، ابتدا توسط دستگاه خاصی بنام میکروکراتوم لایه ای بنام فلپ (flap- به ضخامت ١٣٠-١٨٠ میکرون از سطح قدامی قرنیه بلند کرده و سپس توسط لیزر اگزایمر بستر قرنیه متناسب با نمره عینک تراش داده میشود و در انتها فلپ را در جای خود قرار میدهند.مزایای لیزیک و فمتولیزیک:
١- دوره نقاهت کوتاهتر است و بیماران فقط چند ساعت احساس سوزش و جسم خارجی دارند و از روز بعد فعالیتهای روزمره مثل رانندگی را انجام میدهند و افرادی که میخواهند زودتر فعالیت روزمره را از سر بگیرند بهتر است این اعمال جراحی بکار روند.
٢- دید بیماران سریعتر بهبود مییابد و روز بعد از جراحی بیماران دید خوبی دارند.
٣-جهت اصلاح پیرچشمی میتوان همزمان با این اعمال حلقه camer در زیر فلپ کاشت.معایب لیزیک و فمتولیزیک:
١- بهدلیل آنکه جراحی در قسمتهای عمقی تر قرنیه انجام میشود استحکام قرنیه بیشتر کاهش میی یابد پس در مشاغلی که احتمال ضربه به چشم دارند و در ورزشکاران بهتر است این روشهای جراحی بخصوص لیزیک انجام نشود.
٢-احتمال خشکی چشم در این اعمال و بخصوص لیزیک بیشتر است.جراحی با روش smile:
مزایای جراحی با روش smile:
١-استحکام قرنیه در این روش کمتر دستکاری میشود.
2- در خشکی چشم روش ارجح است.
٣- دوره نقاهت کوتاه است و پس از چند ساعت بینایی بهبود یافته و بیمار از روز بعد فعالیتهای روزمره را انجام میدهد.معایب جراحی با روش smile:
برای اصلاح نزدیک بینی و استیگماتیسم است و در دوربینی کارایی ندارد.
عوامل دخیل در انتخاب نوع عمل جراحی:
بطور کلی:
١- در افرادی که دچار نازکی قرنیه هستند روش ارجح PRK و یا لازک میباشد.
٢- در افرادی با نمره عینک بالا مثلا نزدیک بینی بالای ٧ دیوپتر، لازک و یا PRK بکار نمیرود و روش ارجح فمتولیزیک است.
٣- در افرادی با خشکی چشم روش ارجح PRK و یا لازک و یا smile است
٤- در ورزشکاران و یا افرادی که در معرض ضربه به چشم هستند PRK و یا لازک روش ارجح است.
٥- افرادی که خواستار بهبود سریع بینایی و بدون درد هستند روش ارجح فمتولیزیک و یا smile است.
٦- افرادی که دچار دور بینی هستند smile بکار نمیرود.
بطور کلی مطالعات نشان داده که نتایج بینایی در ٣ ماه بعد از این اعمال جراحی یکسان میباشد و بیش از ٩٨ درصد بیماران رضایت دارند و نیازی به عینک ندارند.
عوارض این اعمال جراحی:
یکی از عوارض اصلی، عفونت قرنیه میباشد که احتمال بروز آن یک مورد در هر 4000 جراحی میباشد و عمدتا با تجویز آنتی بیوتیک بهبود مییابد.
عارضه دیگر اکتازی قرنیه می باشد که عمدتا در افرادی رخ میدهد که قبل از جراحی، قرنیه آنها مستعد قوز قرنیه بوده و تشخیص داده نشده است. امروزه با دستگاه های دقیق عکسبرداری قرنیه مانند پنتاکم احتمال بروز این عارضه را تشخیص داده و این افراد تحت جراحی قرار نمی گیرند.
سایر عوارض زودگذر بوده و خود بخود برطرف میشوند مثل دیدن هاله و یا سایه در اطراف اجسام و چراغ ها بخصوص در شبها که خود بخود در عرض ٣ ماه برطرف می شود.
برخی بیماران بدنبال این اعمال جراحی دچار خشکی موقت چشم می شوند که بعد از چند ماه بر طرف میشود.
دو مواردی ممکن است که نمره چشم کاملا اصلاح نشود که حدود ٣-٦ ماه بعد می توان این اعمال جراحی را تکرار کرد و از مزایای خوب این اعمال جراحی قابلیت تکرار آن میباشد.
آیا نتایج این اعمال جراحی قابل برگشت است؟
بعد از این اعمال جراحی چه اقداماتی باید توسط بیماران انجام شود:
٢- در چند روز اول شستشوی سر و صورت با نظر پزشک انجام شود.
٣- در چند هفته اول از مالش چشم و آرایش چشم و شنا در استخر اجتناب کنند.
بطور کلی در فمتولیزیک و smile بهبود دید سریعتر و بیماران بعد از ٢٤ ساعت میتوانند فعالیت روزمره را شروع کنند ولی در PRK و لازک بعد از برداشته لنز پانسمان فعالیت روزمره را شروع میکنند و دید بیماران چند هفته بعد کامل میشود.