لیزر ها در چشم پزشکی دارای کاربرد های زیادی هستند، آن ها می توانند به وسیله ی یک پرتوی نور قرنیه را تغییر شکل دهند، کانالی را در داخل چشم ایجاد کنند و به طور کلی مشکلات مختلفی را درمان کنند. ما در این مقاله به بررسی لیزر در چشم پزشکی و کاربرد های انواع لیزر های مورد استفاده در چشم پزشکی خواهیم پرداخت.

لیزر در چشم پزشکی

کلمه ی لیزر یا LASER، اسمی مخفف از عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation است. لیزر در چشم پزشکی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به این دلیل که از آن می توان برای درمان مشکلات انکساری چشم از طریق تابش اشعه ماورا بنفش به قسمت جلویی چشم یعنی قرنیه و تصحیح ایرادات آن استفاده کرد. همچنین شفافیت قرنیه باعث می شود که اشعه ی تابش نوری مانند لیزر، با برخورد کردن با آن تقریباً به تمام بافت های دیگر چشم نیز برسد.

بیشتر عمل های جراحی لیزر در چشم پزشکی، عمل های جراحی به اصطلاح bladeless (بدون استفاده از تیغ جراحی) هستند (البته در درمان های لیزری سنتی از تیغ جراحی برای برداشت فلپ از روی قرنیه چشم استفاده می شود ولی در اینجا منظور روش های جراحی های لیزری نوین است که تمام کار های برداشت فلپ و تصحیح مشکلات قرنیه در آن ها بر عهده ی اشعه لیزر است و دست انسان در آن ها هیچ دخالتی ندارد). به این ترتیب، فقط می‌توانند توسط پزشکان و جراحان متخصص و واجد شرایط در کلینیک های مجهز به لوازم جراحی لیزری انجام شوند. همچنین تمام عمل های جراحی لیزر در چشم پزشکی، در کلینیک های سرپایی انجام می شوند و نیازی به پذیرش و بستری شدن در بیمارستان ندارند.

لیزر در چشم پزشکی از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به این دلیل که از آن می توان برای درمان مشکلات انکساری چشم از طریق تابش اشعه ماورا بنفش استفاده کرد

انواع لیزر های مورد استفاده در چشم پزشکی برای درمان مشکلات چشم

1. لیزر یاگ یا YAG

یک کریستال متشکل از عناصر ایتریم، آلومینیوم و گارنت که به صورت دوپ شده توسط نئودیمیم در آمده اند، اشعه های تابشی این لیزر را تولید می کند. این لیزر نوری را با طول موج 1064 نانومتر تولید می کند که در محدوده ی مادون قرمز قرار دارد. چنین نوری توانایی ایجاد تغییراتی در چشم را در شرایطی مانند:

• گلوکوم حاد زاویه بسته
• کدورت کپسول خلفی به وجود آمده پس از جراحی آب مروارید

دارد.

2. لیزر Frequency doubled green

این لیزر مورد استفاده قرار گیرنده در چشم پزشکی، می ‌تواند اشعه ای را توسط عنصر آرگون و یا با استفاده از کریستال استفاده شده در لیزر یاگ، با فرکانسی دو برابر شده، تولید کند. اشعه نوری ای که این لیزر تولید می کند دارای طول موج 532 نانومتر خواهد بود، که در طیف نوری سبز مرئی قرار دارد. چنین نوری می تواند توسط بافت رنگدانه ای چشم جذب شود و همچنین از آن می توان برای درمان مشکلات زیر استفاده کرد:

• رتینوپاتی دیابتی و ادم ماکولا
• رتینوپاتی ناشی از انسداد شریانی
• پارگی شبکیه قبل از زمانی که به جداشدگی شبکیه تبدیل شود
• سندرم عنبیه فلات

1. لیزر SLT

اشعه های نوری این لیزر توسط کریستال های لیزر یاگ اما در طول موج 532 نانومتر (نور سبز) تولید می شوند. هدف این لیزر بافت رنگدانه‌ای شبکه ترابکولار چشم است. این ناحیه در قسمت جلویی چشم قرار دارد و وظیفه ی تخلیه ی مایعات را از چشم بر عهده دارد.

چشم پزشکان از این لیزر برای درمان بیماران مبتلا به گلوکوم استفاده می کنند. همچنین این لیزر می تواند فشار چشم را کاهش دهد و در برخی موارد نیز می تواند از نیاز به انجام عمل های دیگر، جلوگیری کند.

2. لیزرهای دیگر

لیزرهای متعدد دیگری نیز به جز موارد بالا، در چشم پزشکی مورد استفاده قرار می گیرند. این ها عبارتند از: لیزر اگزایمر (که در جراحی های درمان مشکلات انکساری قرنیه مانند لیزیک، PRK و... مورد استفاده قرار می گیرد)، لیزر فمتوثانیه (که گاهی در جراحی های قرنیه و درمان آب مروارید استفاده می شود) و لیزر سیکلودیود (مورد استفاده برای درمان گلوکوم پیشرفته).

ایمنی استفاده از لیزر در چشم پزشکی

لیزر در چشم پزشکی، همانطور که می تواند ابزار بسیار مفیدی برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری های چشمی باشد، می تواند آسیب های جدی ای را به افراد وارد کند و ابزار بسیار خطرناکی به شمار می رود. با این وجود بسیار مهم است که هم پزشک معالج و هم بیمار در هنگام استفاده از این فناوری، اقدامات ایمنی و احتیاطی لازم را انجام دهند.