برای محافظت چشم در مقابله اشعه فرابنفش (Ultraviolet) نور خورشید، شناسایی و انتخاب عینک آفتابی مناسب نیازمند اطلاعات کافی در این زمینه می باشد.

یک عینک آفتابی مناسب قادر است پرتوهای مضر خورشید و به ویژه اشعه فرابنفش را بطور کاملی جذب نماید.
امواج فرابنفش طول موج 400-100 نانومتر دارند و حدود ٪5 انرژی خورشیدی را تشکیل می دهند و مضرترین قسمت انرژی خورشیدی برای انسان می باشند.

این امواج را به سه دسته تقسیم بندی می کنند:
1) امواج فرابنفش C = طول موج 290-100 نانومتر دارند و بطور کامل توسط اتمسفر جذب شده و به سطح زمین
نمی رسند.
2) امواج فرابنفش B= طول موج 320-290 نانومتر دارند و حدود ٪10 امواج فرابنفش که به زمین می رسد را تشکیل
می دهند و مضرترین امواج برای چشم هستند.
3) امواج فرابنفش A= طول موج 400-320 نانومتر دارند و حدود ٪90 امواج فرابنفش که به زمین میرسندرا تشکیل می دهند و مضر برای پوست می باشند و سرطان پوست ایجاد می کنند.
امواج فرابنفش نامرئی بوده و توسط چشم انسان دیده نمی شوند زیرا چشم انسان امواجی با طول موج 760-400 نانومتر را تشخیص می دهد.
بطور کلی باید چشم و پوست را از امواج فرابنفش محافظت کنیم.
محافظت چشم توسط روش های ساده ای مثل استفاده از کلاه لبه دار و یا عینک های جاذب نور فرابنفش انجام می شود.
بطور طبیعی مکانیسم هایی جهت محافظت چشم ها در برابر اشعه های مضر وجود دارند شامل:
1) طر قرار گرفتن چشم ها و اثر محافظتی ابروها و بینی و گونه.
2) مردمک ها وقتی در معرض نور شدید قرار می گیریم تنگ تر می شوند و نور کمتری وارد چشم می شود.
3) قسمت اعظم امواج فرابنفش توسط قرنیه و عدسی چشم جذب می شود و فقط ٪2-1 این امواج به شبکیه می رسد.
امواج فرابنفش ایجاد عوارضی در چشم می کنند شامل:
1) چروکیدگی و پیری زودرس در پوست نازک پلک ها و حتی در مواردی سرطان پوست.
2) ناخنک.
3) آسیب قرنیه بخصوص در جوشکارها، اسکی بازها و کوهنوردان.
4) آب مروارید.
5) آسیب شبکیه بخصوص استحاله ماکولا و کوری ناشی از کسوف.
بطور کلی استفاده از عینک آفتابی در تابستان و در موارد نور شدید آفتاب برای همه اشخاص مفید است. میزان اشعه فرابنفش در ساعات میانی روز، بین 10 صبح تا 4 بعد از ظهر، از مواقع دیگر بیش تر است و کسانی که در این ساعات در فضای آزاد به سر می برند نیاز بیشتری به عینک آفتابی دارند.
در افراد زیر استفاده از عینک آفتابی ضروری تر می باشد:
1) افرادی که تحت جراحی آب مروارید قرار گرفته اند و یا آب مروارید دارند.
2) افرادی که برخی داروهای حساس کننده به نور، مثل تتراسایکلین، استفاده می کنند.
3) مبتلایان به ناخنک.
4) کسانی که تناسب شغل در معرض نور فرابنفش قرار دارند مثل جوشکاران.
5) افرادی که در ارتفاعات به کوهنوردی و یا اسکی بازی می پرداند.
6) کودکانی که ساعات متمادی در محیط های آفتابی مشغول بازی می باشند.
در روزهای ابری هم باید عینک آفتابی بزنیم زیرا ابر جاذب امواج فرابنفش نمی باشد.
برای محافظت چشم ها می توان از روش های زیر استفاده کرد:
1) کلاه لبه دار.
2) عینک آفتابی.
3) عینک فتوکروم.
4) لنز تماسی جاذب فرابنفش.
یک عینک آفتابی استاندارد باید از تیرگی مناسب برخودار باشد، این تیرگی باید به حدی باشد که شخص در نور آفتاب احساس راحتی کرده و دچار خیرگی نگردد. یک روش ساده برای درک تناسب تیرگی عینک این است که وقتی در یک اتاق با نور معمولی با عینک به آینه نگاه می کنیم قادر به رویت چشم های خود نباشیم.
عینک آفتابی باید ٪95 امواج فرابنفش B و باید ٪60 امواج فرابنفش A را جذب کند و اکثر عینک های آفتابی و حتی انواع بسیار ارزان این
عینک ها توانایی جذب این میزان را دارند.

عینک های آفتابی استاندارد در چهار رنگ خاکستری، سبز، قهوه ای – کهربایی و زرد – صورتی تهیه می شوند. عینک های آفتابی قرمز و آبی استاندار نمی باشند.
بهترین رنگ برای عینک آفتابی، خاکستری است زیرا رنگ اشیا و محیط اطراف را تغییر نمی دهند.
عینک های قهوه ای برای رانندگی طولانی مطلوب می باشد.
عینک های سبز رنگ سبب کاهش درک نورهای قرمز و زرد در چراغ راهنمایی می شوند و از این نظر مناسب نیستند. رنگ آبی بیشترین اختلال رنگ را می دهد. بطور کلی بهترین رنگ عینک آفتابی خاکستری می باشد و بعد از آن رنگ قهوه ای مناسب می باشد.
جذب فرابنفش توسط مولکولهای کروموفور (Choromophore) موجود در عدسی عینک انجام می شود و این مولکولها تاثیری در تیرگی و رنگ عینک ندارد و رنگ و یا تیرگی عینک آفتابی تاثیری در جذب فرابنفش ندارد و حتی عینک های شفاف هم فرابنفش را جذب می کنند.
شکل و محل قرار گرفتن عینک آفتابی در کاهش عبور فرابنفش موثر است.
عینک های دارای محافظ جانبی (Wraparound) بهترین محافظت را می دهند و فریم های معمولی حدود ٪5-4 فرابنفش B از اطراف فریم وارد چشم می شود.
طرف قرار گرفتن عینک آفتابی هم مهم است و هر چه عینک به چشم نزدیکتر باشد موثرتر است.
بطور کلی یک عینک آفتابی باید بطور کامل چشم ها را بپوشاند و بطوری که نور از اطراف عینک وارد چشم نشود.
عینک های آفتابی انواع مختلفی دارند:
1) عینک های تزیینی = فقط جنبه زیبایی دارند. هرچند تا حدود ٪70 از فرابنفش B را جذب می کنند.
2) عینک های عمومی= حدود ٪95 فرابنفش B را جذب می کنند و برای استفاده عموم افراد طراحی شده اند.
3) عینک های اختصاصی= برای مشاغل خاص و ورزشهای خاص بکار می روند و تا ٪99 امواج فرابنفش را جذب می کنند مثلا در جوشکارها و یا اسکی بازها
عینک های فتوکرومیک= برای محافظت چشم از اشعه های مضر فرابنفش بکار می روند.در روشنایی به رنگ تیره و در تاریکی، روشن می شوند.
در هنگام رانندگی بطور کامل تیره نمی شوند زیرا شیشه اتومبیل مقداری از نور فرابنفش را جذب می کند.
این عینک ها وقتی در معرض نور قرار می گیرند سریعا تیره می شوند ولی وقتی در تاریکی قرار می گیرند با سرعت کمتری روشن می شوند. بنابراین استفاده از آنها برای کسانی که بطور متناوب از روشنایی به تاریکی می روند و همچنین رانندگی در مسیرهای دارای سایه و تونل مناسب نمی باشد.
بطور کلی:
1) همه افراد برای محافظت چشم ها احتیاج به عینک آفتابی دارند. و در ساعات میانی روز، مناطق گرمسیری، تابستان، ارتفاعات، کنار دریا و اسکی بازی و... بیشتر است.
2) کلاه لبه دار توام با عینک آفتابی برای محافظت چشم ها موثرتر است.
3) عینک آفتابی باید ٪95 اشعه فرابنفشB را جذب کند که اغلب عینک ها و حتی انواع بسیار ارزان آنها این توانایی را دارد.
4) رنگ خاکستری بهترین و رنگ آبی بدترین رنگ عینک آفتابی می باشد.
5) عینک آفتابی باید بطور کلی چشم ها را بپوشاند و فریم های دارای حفاظ جانبی موثرتر می باشند.
6) هر قدر عینک آفتابی به چشم نزدیکتر باشد موثرتر است.

دکتر محمد کریم اسماعیلی متخصص و جراح چشم و فوق تخصص پیوند قرنیه
نظام پزشکی 33026
آدرس: میدان ونک – ابتدای خیابان صانعی – ساختمان سوپا – طبقه اول
تلفن: 88782529